Een beeld van koning Willem-Alexander gemaakt door kunstenares Margriet Eyken siert sinds afgelopen donderdagavond de raadzaal van de gemeente Amersfoort. De onthulling vond plaats in het bijzijn van burgemeester Lucas Bolsius, raadsleden en genodigden.
Kunstenares Margriet Eyken met haar beeld van koning Willem-Alexander. (Foto: Walter Goyen)
In het werk van de 51-jarige beeldend kunstenares, die haar atelier heeft in een voormalig bankgebouw aan de Leusderweg, staat altijd de mens centraal. Dat was was voor de selectiecommissie – bestaande uit oud-burgemeester Albertine van Vliet-Kuiper, Lex van de Haterd, Jan-Willem van Lieshout en Caroline de Boer – reden om haar eind november vorig jaar te vragen een ontwerp te maken voor een beeld van koning Willem-Alexander. Uit tien Amersfoortse kunstenaars waren er vier geselecteerd met elk een eigen discipline. Behalve keramiste Margriet Eyken, waren dat Emile van der Kruk (hout), Ans Bakker (glas) en Jan Hinfelaar (steen).
Donderdag 16 januari was een heel bijzondere dag voor Eyken. Toen kwam de commissie met de vier kunstenaars bijeen in het stadhuis. ,,Het was erg leuk om alle presentaties mee te mogen maken, de andere kunstenaars te ontmoeten en hun ontwerpen te zien. De commissie trok zich daarna terug voor overleg”, vertelt ze na de onthulling. ,,Ans Bakker en ik werden de volgende dag gebeld, dat wij in de week erna ’s avonds in de raadzaal ons ontwerp nogmaals mochten tonen, voor een tweede selectieronde”, kijkt ze terug ze ,,Dat moest in het geheim, er mocht niets naar buiten komen van de ontwerpen. Een heel spannende avond, waarbij onze ontwerpen scherp ondervraagd werden en vanuit alle hoeken van de raadzaal werden beoordeeld. De dag erna werd ik door Jan-Willem van Lieshout gebeld dat mijn ontwerp gekozen was door de commissie. Een geweldige ervaring. Het beeld zou bekostigd worden door crowd-funding, Van Lieshout is gevraagd de commissie bijeen te brengen en zorg te dragen voor de fundraising.”
Eyken is niet alleen keramiste, ze schildert ook. ,,Ruimtelijk werk is mijn meest vrije werk, waar ik vaak mee naar buiten treedt. Daarnaast maak ik geregeld keramische portretten van volwassenen en kinderen in opdracht. Ik ben gevraagd om een ruimtelijk werk te maken, ik werk graag met klei – maar ook met andere materialen.”
Eyken maakte al vanaf haar twaalfde portretten. ,,Die tekende ik. Later ben ik veel gaan schilderen en boetseren. Ik werkte veertien jaar lang als grafisch vormgever en ondernemer, maar voelde steeds meer dat ik met de beeldende kunst verder wilde. Na het afronden van de Nieuwe Akademie voor beeldende kunst in Utrecht ben ik in een eigen atelier aan het werk gegaan”, vertelt ze over haar achtergrond. ,,Bijzonder is dat ik de laatste drie jaar les gaf in multimedia aan probleemjongeren in Flevoland. Dit was te intensief om er naast kunstenaar te zijn. In september 2013 besloot ik om eenvoudig werk te gaan doen als basisinkomen en daarmee volop voor mijn beeldende kunst te gaan, ik vond een baan bij de natuurwinkel aan de Leusderweg en in november werd ik gebeld voor deze opdracht.”
Een beeld maken van een staatshoofd is echter geen sinecure. ,,Ik begonnen met een onderzoek naar Koning Willem-Alexander: veel foto’s verzameld en veel gelezen en video-opnamen bekeken. Mijn vragen waren: wie is Willem-Alexander, wat voor een koning wil hij zijn? Ik werk altijd naar levend model om niet alleen een beeltenis, maar ook de ziel/uitstraling van het individu vorm te geven. Dit was helaas niet mogelijk. Voor het koningshuis heb ik veel respect en waardeer hun inzet en hun vertegenwoordiging van ons land zeer. Deze informatie heb ik gebruikt een beeld te vormen van zowel mens als koning en dit te vertalen in een modern portret – wat bij een nieuw koningschap past.”
Steekwoorden daarbij waren volgens haar krachtig, waardig en respectvol. ,,Koning Willem-Alexander is een koning met visie en een warmhartig mens. Een koning die mensen in de samenleving wil binden en aanmoedigen, dienend wil zijn aan de samenleving en authentiek wil zijn in zijn koningschap. Deze aspecten waren voor mij heel belangrijk om tot uiting te brengen in het portret.”
De grote vraag is dan hoe dat beeld, die reeks indrukken, wordt omgezet in een fysiek beeld, een kunstwerk. ,,Ik ben begonnen een klein portretje (buste) te maken van de koning in zwarte klei: maar als snel wilde ik een moderner beeld maken. Ik maakte diverse schetsen in klei en het werd witte klei. Dat past ook bij een blonde koning. Na een hele serie ontwerpen ontstond het beeld zoals het nu is. Het totale ontwerpproces heb ik in een fotoserie getoond aan de commissie in januari.”
Het portret werd een keramisch beeld in witte chamotteklei met kleuraccenten. ,,Het is half een tekening en half een reliëf, het gezicht van de koning. Er zijn twee teksten in verwerkt: ‘Alexander’ als identiteit van de koning, ‘ Willem’ staat in het beeld voor de traditie van het koningshuis en de koning als symbool van continuïteit en eenheid.”
Voor het beeld moest een nieuwe sokkel komen. ,,De sokkel van het borstbeeld van koningin Beatrix was heel smal en klein. Daarom heb ik gepleit voor een nieuwe, ook omdat sokkel en beeld elkaar moeten versterken. Het beeld inclusief sokkel is manshoog – zodat het waardig is/blijft naast het spreekgestoelte in de raadzaal. Bovendien is het gemaakt van massief eikenhout, het is afgestemd op zowel het beeld als de inrichting van de raadszaal. Meubelmaker Roel Haveman voerde dit kunststukje uit.”
Burgemeester Lucas Bolsius en kunstenares Margriet Eyken. (Foto: Walter Goyen)
Terugkijkend noemt ze het een fantastische ervaring dat ze voor de opdracht werd gevraagd . ,,Het is ook een erkenning van mij als kunstenaar. Daar er verschillende bekende kunstenaars waren gevraagd, was het ongelooflijk geweldig dat mijn ontwerp uiteindelijk gekozen is. Daarna was het hard werken het ontwerp uit te voeren en op tijd klaar te hebben.”
Ze besluit met een anekdote. ,,Ik kwam de burgemeester na het selectieproces geregeld op mijn werk in de natuurwinkel tegen. Hij doet daar wekelijks boodschappen. Vaak vroeg hij dan: ‘Hoe gaat het met het beeld?’ en op een dag fluisterde ik hem in het oor: ‘het beeld is klaar!’
Fotograaf Walter Goyen heeft foto’s gemaakt van de onthulling, die zijn te zien op Facebook via ´Walt McMaton´. Meer informatie op www.margrieteyken.nl.
Veel publiek bij de onthulling van het beeld. (Foto: Walter Goyen)