Wie de Amersfoortse (eigenlijk Leusdense) pianist, componist en producent Thijs Borsten (1966) kent, weet dat hij wat heeft met het buitenland. Landen als – en vooral musici uit – Cuba, Argentinië, Kaapverdië, Zuid-Afrika, Senegal, Marokko, Iran, Portugal inspireren hem in zijn voortdurende zoektocht naar opmerkelijke verbindingen tussen uiteenlopende muziekvormen. Vanaf zondag 28 september voegt Thijs daar een nieuwe dimensie aan toe: Weg van Spanje.
Thijs Borsten (Foto Cees Wouda)
Zwarte Piet. Geen item waar ik het met Thijs over wilde hebben, maar op het moment van onze afspraak is hij net in zijn achter het woonhuis gelegen opnamestudio bezig met de eindmontage van een cd van Mathilde Santing met sinterklaasliedjes. En laat hij mij een tekstuele wijziging horen: ‘Sinterklaasje kom maar binnen alsjeblieft’. Hé, stond daar ooit niet ‘knecht’?
,,Ik heb er geen moeite mee’’, zegt Thijs, ,,meer moeite heb ik met mensen die daar extreem op reageren. En met mensen die onmiddellijk gaan bepalen hoe het dan wel moet. Als er mensen zijn, en ik heb begrepen dat dat er best veel zijn, die last hebben of hebben gehad van het begrip zwarte piet, mensen die ermee gepest zijn of er trauma’s aan over hebben gehouden, dan moet je bereid zijn om daar eens over na te denken. Door de tijd heen veranderen dingen en kijken wij tegen bepaalde zaken anders aan. Met enkele simpele wijzigingen in de tekst tast je de traditie niet aan, van dat soort aanpassingen heeft niemand last. Voor kinderen die voor het eerst met sinterklaas in aanraking komen al helemaal niet. Wat maakt het uit of je het nu over gekke of snelle piet hebt. En de kleur? Zeg niet zwart mag niet, maar laat het open. De een kleurt zich groen, de ander rood, weer een ander zwart. Prima. De discussie spitst zich nu toe helaas en iedereen wil zijn gelijk halen. Jammer.’’
Thijs Borsten. (Foto Cees Wouda)
Zo, dat is er uit. Het toont overigens natuurlijk wel de maatschappelijke betrokkenheid van iemand die ooit fietsenmaker wilde worden. Zoon van operazangeres Elize de Broekert, voelde Thijs aanvankelijk niets voor het muziekwereldje. Pas toen zijn broer Bas drums ging spelen op het conservatorium (Thijs’ andere broer is duursporter Mik en zuster Elize speelt mét een handprothese viool) ging voor hem een wereld open. ,,Ik nam ontslag, studeerde als een bezetene piano en werd op het Sweelinck conservatorium in Amsterdam aangenomen. Later kwamen ze erachter dat ik helemaal geen papieren had, maar omdat ik toen al mijn theorie had gehaald, kreeg ik dispensatie.’’
Maakte op het conservatorium een theatervoorstelling en kreeg het idee dat dat wel iets was wat hij vaker wilde doen. En raakte op een bijzondere manier beïnvloed door de slavernij. ,,Niet een periode in onze geschiedenis waar we trots op kunnen zijn, aan de andere kant: waar zou Nederland zijn geweest zonder slavernij. En wat mij bijzonder boeide was de invloed die Afrikaanse slaven uiteindelijk op onze muziek hebben gehad. Meer invloed dan wat dan ook. De kern van onze muziek komt daar vandaan, of je het nu over blues, jazz, hiphop, pop of wat dan ook hebt. Onze muziek is er enorm door verrijkt, eigenlijk op z’n kop gezet. Vergelijkbaar met wat nu de invloed van computers e.d. is op de muziekindustrie.’’
Thijs Borsten (Foto Cees Wouda)
– Is daardoor ook je liefde voor muziek uit vreemde landen aangewakkerd?
,,Ik ben heel erg geïnteresseerd in echte authenticiteit, in oorspronkelijkheid. Ik voel me een soort kok die een maaltijd bereidt met ingrediënten van overal. Onze eigen muziekcultuur is nu eenmaal minder rijk dan die van Spanje of Italië. Daar merk je de directe invloed van Afrika, maar ook van zigeuners.’’
– Hoe leidt dat tot een theaterproductie.
,,Ik zoek er musici bij die ik ooit ergens eens heb gezien of gehoord. Mensen met een verhaal en dat verhaal in combinatie met de muziek maakt het interessant om er een voorstelling van te maken. In ‘Weg van Spanje’ is dat heel duidelijk het waar gebeurde verhaal van zangeres Erminia Fernández Córdoba die vanuit Argentinië, via Spanje, naar ons land kwam en hier de gitarist Arturo Ramón ontmoette. Het eerste deel van de voorstelling is háár levensverhaal. Heel mooi, persoonlijk, ontroerend. Het tweede deel is een eerbetoon aan de Spaanse singer/songwriter Joan Serrat. Romantiek en strijdliederen wisselen elkaar af.’’
– Wat is jouw rol daarin?
,,Ik ben de bedenker, regisseur, producent. Ben de verbindende factor. Tijdens de voorstelling houd ik de structuur in de gaten en grijp in als dat nodig is. Tijdens de try-out ontstond er een heel emotioneel moment toen Erminia het over haar overleden broertje had. Dan neem ik het even over. Voor het overige is mijn devies: vrijheid en improvisatie.’’
– Hoe belangrijk is improvisatie?
,,Mijn drijfveer is niet om zo goed mogelijk alle theaterwetten uit te voeren. Ik maak theater op dezelfde manier als hoe ik zelf in het leven sta. Niet alles hoeft altijd te kloppen. Ben jezelf, wees oprecht. Ik ben gevoelig voor pure, natuurlijke emotie. Prachtig.’’
‘Weg van Spanje’, première op zondag 28 september in theater De Lieve Vrouw, 16.00 uur, kaartjes €12,50, €14 en €15, zie www.lievevrouw.nl. Met zijn vaste begeleiders Arno van Nieuwenhuize op drums en Xander Buvelot op bas, komt in oktober ook de cd ‘Flamengo Collection’ uit met zang van Erminia en Arturo op de gitaar. Alle informatie: www.thijsborsten.com
(Gerard Chel is freelance journalist, www.gerardchel.nl)