Acteur Willem Nijholt opent zondag 11 mei de tentoonstelling Hendrik Valk – In de stijl van De Stijl in het Mondriaanhuis. De opening wordt verricht in aanwezigheid van Else Valk, de dochter van Hendrik Valk (1897 – 1986). Kunsthistoricus en gastconservator Katjuscha Otte zal een toelichting geven op de tentoonstelling.
Wie het werk van Hendrik Valk ziet, denkt wellicht aan De Stijl, de beroemde kunstgroepering die Theo van Doesburg in 1916 oprichtte. De associatie is niet vreemd. Hoewel Valk een heel eigen stijl bezat, vertoont zijn werk enige overeenkomst met dat van Theo van Doesburg en Bart van der Leck. Niet voor niets vroeg Van Doesburg hem om zich bij De Stijl aan te sluiten. Valk wilde zich echter niet door een ideologie of groep laten sturen en bedankte voor de eer. Bovendien kon Valk zich niet vinden in de uitsluiting van dieptewerking en perspectief die De Stijl voorstond. De tentoonstelling In de stijl van De Stijl gaat dieper in op de verwantschap en de verschillen tussen het werk en gedachtegoed van Hendrik Valk en De Stijlleden van het eerste uur zoals Piet Mondriaan, Bart van der Leck, Theo van Doesburg en Vilmos Huszar.
Hendrik Valk zocht aan het begin van de vorige eeuw naar manieren om datgene wat hij als het ‘wezen’ van het kunstwerk beschouwde weer te geven. Hij streefde er niet naar de werkelijkheid te schilderen, maar zocht naar een nieuwe manier om op harmonische wijze tot de verbeelding van de essentie te komen. Hij stond hierin niet alleen. Evenals Piet Mondriaan (1872-1944) verdiepte Valk zich in de theorieën van de filosoof-mysticus Mathieu Schoenmakers, die meende een methode gevonden te hebben tot ‘kennis en aanschouwing van de ons omringende werkelijkheid’. Ook de ideeën van kunstenaars als Janus de Winter, Theo van Doesburg, Bart van der Leck en diverse leden van de Rotterdamse groep ‘De Branding’ sluiten aan bij de opvattingen van Valk.
Hoewel er in meerdere opzichten raakvlakken zijn tussen Valk en De Stijl, heeft Valk zich niet bij de groepering aan willen sluiten. Valk was een individualist die zijn eigen weg ging en daar niet van afgeleid wilde raken onder invloed van een groep of beweging. Daarnaast verwierp hij het streven van De Stijl naar volslagen abstractie. Valk heeft nooit afstand van zijn onderwerp gedaan en in zijn vroege werk sloot hij dieptewerking en perspectief niet uit. Dat laatste bleek echter geen vaste regel. Vóór en tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte Valk enige tijd in een realistische stijl. Daarna maakte hij weer de voor hem zo typerende werken: schilderijen in een tekenachtige, strakke stijl, waarin zwart, wit en rood of geel de belangrijkste kleuren zijn. Hij maakte veel portretten en koos dikwijls voor onderwerpen die hij in de jaren ’20 ook al uitgewerkt had. Het werk werd steeds strakker en minimalistischer, tot de diepte er op het laatst alsnog uit verdwenen was.
Valk volgde een opleiding MO Handtekenen alvorens te kiezen voor een carrière als beeldend kunstenaar. Na enige jaren kwam hij er echter achter dat het onzekere kunstenaarsbestaan niets voor hem was. Hij werd leraar aan ‘Kunstoefening’ in Arnhem (nu ARTEZ Hogeschool voor de kunsten) en trouwde met Tanja Kostschergina. Ze kregen twee kinderen. Valk bleef tot aan zijn pensionering als docent werken. Veel van zijn leerlingen roemden zijn lessen, die gericht waren op het ontwikkelen van een eigen identiteit en stijl. Net zoals Valk zich niet aansloot bij een beweging, zo stimuleerde hij ook zijn leerlingen om hun eigen weg te gaan. Zijn vrije tijd wijdde hij aan dichten, toneel en aan het vrije kunstenaarschap. Zijn werk was eerder onder meer te zien in het Rijksmuseum Twenthe, het Jan Cunen Museum, De Lakenhal en het Museum voor Moderne Kunst Arnhem.
