‘Eerbetoon aan Amersfoortse componist Tristan Keuris’

‘De kop erveur gooien, ergens voor gaan en stug volhouden.’ Deze Groningse wijsheid typeert musicus en componist Henry Kelder, geboren in het hoge noorden van ons land en sinds tien jaar woonachtig in Hoogland. Nuchter, zelfbewust, vriendelijk, volhardend en opmerkelijk veelzijdig zijn nog wat andere kwalificaties die zijn persoonlijkheid kenmerken. Herma Klein Kranenberg interviewde hem voor zowel Eempodium.nl als Golfbreker Radio over onder meer het Keuris Componisten Concours, waarvan de finale zaterdag plaatsvindt. Het radio-interview is te horen via deze link. 

Organisator Henry Kelder van het Keuris Componisten Concours. (Foto: Jouke Visser)

Veelzijdig

Behalve hoofddocent klassiek piano aan het conservatorium in Utrecht is Henry componist, dirigent, kamermusicus, cultureel ondernemer, docent en repetitor. Internationaal bekend van samenwerkingsprojecten met onder anderen de Amerikaanse componist Steve Reich en opera- en theaterregisseur Pierre Audi, kent Amersfoort Henry Kelder vooral ook als initiatiefnemer van het jaarlijkse Havikconcert dat mensen op een laagdrempelige manier wil uitnodigen te genieten van klassieke muziek.

Het verschil maken

‘Nait soezen moar broezen’, niet zeuren maar aanpakken, ook uit het Groningse repertoire, sluit naadloos aan bij Henry’s verschillende bezigheden. Henry lacht: ‘Soms vraag ik me af of ik genoeg tijd van leven heb met alles wat ik doe. Dat heb je als je veel dingen boeiend vindt en je je kwaliteiten wilt onderzoeken. Mijzelf uiten in de muziek is een drang van mij die ik heb gevolgd, maar organiseren vind ik ook leuk. Het ondernemen, de zakelijke kant van het geheel, is een belangrijke component om het verschil te kunnen maken in de soms harde wereld van de muziek. Los van al je talent moet je leren doorpakken, jezelf onderscheiden, je netwerk onderhouden enzovoorts.’

Keuris Componisten Concours

In lijn met deze aanpak organiseert Henry sinds een aantal jaren nog een ander evenement in Amersfoort: het Keuris Componisten Concours. Komende zaterdag, 21 mei vindt in De Flint het Finale Concert plaats met zes wereldpremières van componisten uit alle windstreken. ‘Tristan Keuris, geboren in Amersfoort, was één van de toonaangevende naoorlogse componisten. Hij schreef belangrijke werken voor symfonieorkesten waarbij hij ernaar streefde mooie, toegankelijke muziek te creëren met een enorme zeggenschap. Na zijn beroemd geworden compositie Sinfonia uit 1972-1974 ontving hij opdrachten vanuit de hele wereld. Helaas overleed hij in 1996 veel te vroeg, op vijftigjarige leeftijd. Dit internationale concours is een eerbetoon aan deze bijzondere en getalenteerde Amersfoorter.’

Uitnodigen tot improviseren

Henry Kelder kent het werk van Keuris op zijn duimpje. ‘Nadat ik als docerend musicus piano was afgestudeerd, ben ik bij Keuris compositie gaan studeren. Ik was zijn laatste leerling voordat hij ziek werd en overleed. Hij liet mij zien dat componeren begint bij het ambacht van het musiceren, de kwaliteit van je spel. Zijn kracht was dat hij je uitnodigde tot improviseren, het van een andere kant te bekijken. Hij nam plaats achter de piano, pakte bepaalde akkoorden, bepaalde kleuren, liet mij zien hoe het óók kon en voedde mij zo met ideeën.’

Geïnspireerd is Henry door Keuris’ manier van werken die soms onnavolgbaar vaag leek maar niettemin leidde tot heldere en aansprekende composities. ‘Als je jong bent, ga je veel meer uit van de regeltjes, daar houd je je aan vast in je onzekerheid. Onbewust zoek je een structuur voordat je werkelijk de vrijheid voelt om te improviseren. Nu werk ik veel meer vanuit mijn hart.’

De eerste maat

Henry herinnert zich nog hoe hij een opdracht kreeg van Keuris om een stuk voor drie klarinetten te schrijven in de stijl van de Tweede Weense School en haar twaalftoonstechniek. Arnold Schönberg en Anton Webern waren de belangrijkste vertegenwoordigers van deze atonale muziek. ‘Geen idee had ik waar ik moest beginnen. Ik wilde het natuurlijk goed doen en het liefst een beetje kunstig. Daarom poetste ik het geheel extra mooi op. Keuris’ commentaar: ‘De eerste maat is fantastisch. De rest moet je echt herschrijven.’ Dit alles begeleid door zijn typerende lachje. Een paar lessen later had ik een compleet nieuwe versie van het stuk gemaakt. Klonk het droogjes: ‘Fantastisch stuk. Alleen de eerste maat zou ik anders doen.’

Kortom: componeren is geen sinecure. Henry: ‘Lastig vond ik het, maar zo interessant. Uiteindelijk is het kwartje gevallen en leerde ik al doende composities te schrijven. Het is een creatief proces. Je moet op je gevoel durven varen.

Inzendingen uit de hele wereld

Het Finale Concert op zaterdag 21 mei van dit prestigieuze concours heeft deelnemers vanuit de hele wereld. Trots is Henry Kelder dat zoveel componisten de weg naar Amersfoort wisten te vinden. ‘Meer dan zeventig inzendingen van 65 componisten kregen we binnen. Uit Chili, de Verenigde Staten, Australië, Zuid-Korea, China, noem maar op. Ongelooflijk hoezeer dit leeft. Uiteindelijk heeft de jury zes composities uitgekozen. Belangrijk bij de jurering was dat de composities speelbaar zijn voor jeugdige musici. Verder ligt het accent op publieksvriendelijke muziek. Een mooi voorbeeld daarvan is de inzending ‘Zap’ van de Nederlandse componist Danny de Graan. Hip en hedendaags met als thema de zapcultuur.’
Nederlands tintje

Componist Danny de Graan staat in de finale van het Keuris Componisten Concours. (Foto: Michiel Mensingh)