Die ander gesig van Amersfóórt

Voor Golfbreker Radio (deel 1 en deel 2) interviewde Herma Klein Kranenberg Gerard Chel over zijn fotoboek. ‘Die ander gesig van Amersfóórt’.

De Amersfoort Learskool, het Amersfoort café, de golfbaan Amersfoort Buiteklub en het Amersfoorts kinderblaasorkes. Het zijn zo maar wat voorbeelden van Amersfoortse gelegenheden. Dat wil zeggen: Amersfóórtse gelegenheden. Het gaat om het ándere Amersfoort, een slaperig stadje in Zuid-Afrika dat geheel in stijl is gesitueerd tussen Ermelo en Utrecht. ’Toen ik eenmaal wist dat het bestond, wilde ik het met eigen ogen zien’, aldus journalist Gerard Chel die een boek maakte over dit vergeten stadje ver weg.

‘Veertig procent van de vrouwen in Amersfoort is met HIV besmet.’ Gerard Chel fietste langs een bushokje waar deze zin op een poster stond. Zijn interesse was meteen gewekt. ‘Het zinnetje bleef door mijn hoofd spoken. Op zoveel duizenden kilometers van ons Amersfoort is een plek die dezelfde naam heeft, maar die tegelijkertijd zo ontzettend anders is. Het leek me interessant om in de geschiedenis van dit stadje te duiken.’

Begin 2015 reisde Chel, gedreven door nieuwsgierigheid, naar Zuid-Afrika om de stad en haar inwoners te leren kennen. Gedurende een week verbleef hij in Amersfóórt (klemtoon op óórt) en enthousiast keerde hij huiswaarts, vastbesloten om zijn stadsgenoten in Nederland te laten kennismaken met dit ‘zusterstadje’ in Zuid-Afrika.

Het resultaat van zijn reis is gevat in een fotoboek met meer dan honderd foto’s. Gerard Chel laat zien hoe het andere Amersfoort er vandaag de dag uitziet. Ligt ons Amersfoort aan de Eem, Amersfóórt ligt aan de Vaalrivier met een kern van behoorlijke huizen, een kerk, scholen, een graanbedrijf, een ziekenhuis, een markt en een groot township buiten de stad. ‘Al met al zag het er redelijk verzorgd en gestructureerd uit.’

Hoe leven de mensen daar in de Langestraat en de Breedstraat en hoe zien winkels als ‘Amersfoort hardware’ en ‘Amersfoort vleismarkt’ eruit? Dankzij de foto’s van Chel kunnen we ons hier nu een voorstelling van maken.

Met hulp van de stichting Regionaal Spitwerk vond Chel een aantal boeiende wetenswaardigheden over de stad die sinds 1876 bestaat. Zo blijkt de naamgever van de stad een predikant te zijn, luisterend naar de welluidende naam Frans Lion Cachet. ‘Ermelo en Utrecht bestonden al en dit stadje lag er precies tussenin, net als in Nederland het geval is. De predikant, praktisch ingesteld als de man blijkbaar was, vond het logisch de plek naar Amersfoort te vernoemen.’

Wonderlijk toeval is het gegeven dat een nazaat van deze predikant, mevrouw J.H. Segaar-Lion Cachet, uitgerekend in ‘ons’ Amersfoort woont. Gerard Chel: ‘Niet te geloven toch? Geweldig vind ik dit. Deze mevrouw is een achter-achternicht van Frans Lion Cachet. Bij de boekpresentatie neemt zij het eerste exemplaar in ontvangst. Dat vindt zij heel eervol, maar ik ook.’

Overigens is er vanuit Amersfóórt ook een delegatie te verwachten voor de boekpresentatie. ‘Ik werd heel gastvrij ontvangen door een schapenboer. Hij runde een guesthouse waar ik een week heb gelogeerd. Als een ware stadsgids heeft hij me door het stadje geloodst en mij met veel mensen in contact gebracht.’

Het plaatselijke ziekenhuis werd uiteraard ook bezocht door Chel. ‘Het ziekenhuis dateert uit de jaren dertig van de vorige eeuw. Het is sober ingericht en staat vol met verouderde apparatuur. Onbedoeld is het zelfs een opvanghuis voor zwervers die er af en toe stiekem een slaapplek vinden. Er vinden uitsluitend kleine ingrepen plaats. Voor grote, complexe operaties is het niet geschikt. ‘Het contrast met het Meander Medisch Centrum is natuurlijk enorm. Dat ziekenhuis is hypermodern, recent gebouwd en zó luxe in vergelijking met hetgeen in Amersfóórt staat. Het doet je weer beseffen hoe rijk we hier in alle opzichten zijn.’

Veertig procent van de vrouwen in Amersfóórt is met HIV besmet. Deze zin geldt niet voor ons Amersfoort, maar is wel ‘Die ander gesig van Amersfóórt’. Twee steden die een identieke naam dragen maar zó verschillend zijn. Gerard Chel: ‘Hopelijk draagt dit fotoboek ertoe bij dat de banden tussen Amersfoort en Amersfóórt worden aangehaald. Stel je voor dat dit ook nog positieve invloed zou hebben op de leefomstandigheden in het Zuid-Afrikaanse stadje. Het zou mooi zijn.’

Het boek ‘Die ander gesig van Amersfóórt’ is binnenkort in de boekhandel te koop voor € 12,50. In de voorverkoop is het voor € 10,= te bestellen via een mailtje naar info@gerardchel.nl

Gerard Chel geeft het boek in eigen beheer uit in samenwerking met de stichting Regionaal Spitwerk.