Het gewaagdste, meest geabstraheerde en meest impressionistische schilderij op de tentoonstelling van Agatha Zethraeus is een gezicht op de bollenvelden. Als Nederlander herken je direct wat het is; een niet-bollenveldenkenner kan er nog wel een landschappelijke vorm in herkennen, maar ziet voornamelijk een orgie van kleuren. Grappig is dat Zethraeus voornamelijk en alleen in dit schilderij de felle kleuren van haar leermeester gebruikt: rood, geel, blauw en zwart. Die leermeester is Piet Mondriaan. De tentoonstelling heeft plaats in het Mondriaanhuis in Amersfoort.

Bollenvelden, een impressionistische uitzondering in het oeuvre.

Hier en daar hangen enkele impressionistische landschappen, maar het overgrote deel van de schilderijen is op klassieke wijze geschilderd. Het gaat om Hollandse, Zweedse en Italiaanse landschappen, en om stadsgezichten. Als Amsterdamse legde Zethraeus (1872 – 1966) vooral pittoreske stukjes van het oude Amsterdam vast.

Naast het uit 1926 daterende bollenveld is het portret van de Larense boerin Fygje een uitzondering op de klassieke stijl. Hier gebruikt de kunstenares een scala aan kleuren die van een afstandje visueel ineen vloeien, zoals ongeveer het geval is bij het pointillisme.

Je kunt zeggen dat Agatha ondanks haar avantgardistische leermeester is blijven hangen in klassieke beelden. Andersom is te verdedigen dat zij lekker eigenwijs is blijven volharden in haar eigenheid, ondanks de inbreng van Mondriaan. Maar de annalen van de kunsthistorie zal zij niet halen.

Zethraeus groeide op in een cultuurminnend gezin aan de Amsterdamse Keizersgracht. Van jongsaf aan begon zij met tekenen. Later zou zij zeggen ‘dat het reeds als klein kind mijn grootste genoegen was om te tekenen’.

Pittoresk Amsterdam, in klassieke stijl geschilderd.

Rond 1893 rondde zij haar opleiding aan de Dagtekenschool voor meisjes af. Vervolgens nam zij lessen bij enkele kunstenaars, waar onder Piet Mondriaan. Dat was het begin van een veertigjarige vriendschap. Mondriaan maakte van haar het Portret van een meisje in rood.

Zethraeus woonde het grootste deel van haar leven in Amsterdam. Zij bezocht Parijs, maakte daar tekeningen en deed met haar werk in 1911 mee aan de Salon van de internationale unie van de Schone Kunsten.

Onder meer in 1928 bezocht de kunstenares Mondriaan in Parijs. De twee onderhielden een langdurige correspondentie, ook toen Mondriaan al naar New York was verhuisd. Na zijn dood in 1944 werd op zijn bureau een brief van Zethraeus aangetroffen.

Agatha Zethraeus exposeerde geregeld. In 1960 sloot ze op 87-jarige leeftijd haar schildersleven af met een tentoonstelling in de Utrechtse kunsthandel Jacobitoren. Hoewel haar naam verbonden bleef aan Mondriaan raakte haar werk in de vergetelheid. Het Mondriaanhuis zet haar nu weer in het licht.

Agatha Zethraeus: vriendin, model en leerling van Piet Mondriaan.

Bij de tentoonstelling verscheen het boek Agatha Zethraeus, vriendin, leerling en model van Piet Mondriaan. Het boek, met artikelen over haar leven en werk, is in het museum aan de Kortegracht 11 te koop voor 14,90 euro.

Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag van 11.00 tot 17.00 uur, zaterdag en zondag van 12.00 tot 17.00 uur. De tentoonstelling duurt tot 25 januari.